Αναβλητικότητα: Πόσο «αθώα» είναι τελικά;
8 Μαρτίου 2024
Πόσοι έχουν θυμηθεί τον εαυτό τους να σκέφτεται κάποια στιγμή: ας κάνω αυτό, ας κάνω το άλλο, τώρα που έρχεται το καλοκαίρι θα φτιάξω σώμα να βγω στην παραλία, τώρα που είναι η καινούρια χρονιά θα τα αλλάξω όλα, πόσα «από Δευτέρα…». Και ξαφνικά, η λίστα γίνεται τεράστια με πολλές εκδοχές του τέλειου και των πρέπει να αραδιάζονται σε αυτή τη μαγική λίστα, όπου στο τέλος έρχεται ένα κύμα απογοήτευσης, ματαίωσης και η ταμπέλα του «αποτυχημένου».
Θα ήταν χρήσιμο να αναρωτηθεί ο καθένας γιατί θέτει αυτούς τους στόχους καθώς και πώς τους θέτει. Στο «γιατί» και στο «πώς» μπορεί να εμφανιστούν παράμετροι που αποτελούν πρόσκομμα στην επίτευξη ενός στόχου. Στο «γιατί» συγκεκριμένα, θα μπορούσε να βρίσκεται η κινητήριος δύναμη. Είναι ένας στόχος που έχεις θέσει εσύ ο ίδιος ή κάποιος άλλος για εσένα; Είναι ένας στόχος που έχει σμιλευθεί από ένα πρέπει ή από μια δική σου πραγματική επιθυμία; Είναι ένας στόχος που έχεις θέσει από την επιθυμία σου να κάνεις κάτι ή από έναν φόβο; Έπειτα, ακόμα και αν κάποιος ανακαλύψει μια επιθυμία του πολλές φορές μπορεί να δυσκολεύεται στο πώς θα περάσει αυτή η επιθυμία σε δράση.
Ένας στόχος μπορεί να οριστεί ως μια περιγραφή του πώς θα ήθελες να είσαι μελλοντικά αλλά και των πράξεων που θα πρέπει να τελέσεις για να φτάσεις εκεί. Είναι επίσης σημαντικό για έναν στόχο να είναι ξεκάθαρος και να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στις δεξιότητές σου αλλά και στην πρόκληση που θα αποτελέσει για εσένα, χωρίς να είναι η διαδικασία δυσβάσταχτη.
Το ακρωνύμιο SMART μπορεί να σε βοηθήσει να διαμορφώσεις αποτελεσματικά τους στόχους σου δείχνοντας σου ποια χαρακτηριστικά χρειάζεται να έχουν.
Specific (Συγκεκριμένος): Όρισε ένα συγκεκριμένο τομέα που επιθυμείς να αλλάξει.
Απάντησε στις ερωτήσεις: ποιός; τι; πού; πώς; Ποια συμπεριφορά χρειάζεται αλλαγή; Τι υποστήριξη χρειάζομαι; Χρειάζομαι και άλλα άτομα για να το πετύχω;
Measurable (Μετρήσιμος): Είναι σημαντικό να μπορείς να μετρήσεις την αλλαγή ώστε να την εντοπίσεις. Ένας τρόπος δηλαδή να υπάρχει μια ένδειξη ότι υπάρχει αλλαγή. Σκέψου πως μπορείς να μετρήσεις αυτό που θέλεις να πετύχεις (σε χρόνο; συχνότητα; ποσότητα; απόσταση;)
Αttainable (Επιτεύξιμος): Πιστεύεις ότι μπορεί να επιτευχθεί;
Realistic (Ρεαλιστικοί): Τι αποτελέσματα μπορείς να περιμένεις ρεαλιστικά, δεδομένων των συνθηκών. Εδώ μπορείς να προσθέσεις και το στοιχείο της ανασκόπησης (review), όπου μπορείς να αξιολογήσεις ανά ορισμένα διαστήματα την πρόοδό σου.
Time bound (Χρονικά δεσμευμένος): Απάντησε στις ερωτήσεις: πότε μπορούν να επιτευχθούν τα αποτελέσματα; πόσο χρόνο χρειάζομαι για να το πετύχω; Αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να θέσεις ενδιάμεσους στόχους χρονικά διαμορφώνοντας ένα ρεαλιστικό πλάνο.
Ας δούμε κάποια παραδείγματα στόχων:
Αντί για «Να είμαι πιο παραγωγικός στη δουλειά» -> «Θα γράψω μέσα στην επόμενη ώρα δύο αναφορές»
Αντί για «Να βελτιώσω τη φυσική μου κατάσταση» -> «Θα περπατάω για 30 λεπτά τη Δευτέρα και την Τετάρτη, στις 20.00, ακούγοντας μουσική».
Αντί για «Να βρω δουλειά» -> «Θα αναζητήσω, σε αυτή τη μηχανή αναζήτησης, στις 18.00 για 40 λεπτά θέσεις εργασίας»
Αντί για «Να βελτιώσω τη σχέση μου» -> «Θα ζητήσω από τον σύντροφο μου/ τη σύντροφο μου να πάμε για ποτό την Παρασκευή», «Θα μιλήσω στον σύντροφο μου/ τη σύντροφο μου για αυτό το θέμα», «Θα φροντίσω να λέω στον σύντροφο μου/ στη σύντροφο μου πόσο καλά περνάω μαζί του/της».
Αντί για «Να έχω αυτοπεποίθηση» -> «Να δοκιμάσω κάτι καινούριο», «Να καταγράψω πράγματα που έχω καταφέρει»
Αντί για «Να βρω σύντροφο» -> «Θα σκεφτώ τι θέλω να έχει ο σύντροφος μου», «Θα κανονίσω να βγω με τους φίλους μου», «Θα ξεκινήσω ένα νέο χόμπι», «Θα φλερτάρω κάποιον που μου αρέσει: θα κοιτάξω κάποιον ή θα μιλήσω σε κάποιον»
Αντί για «Να τελειώσω τη διπλωματική μου» -> «Να κοιτάξω για άρθρα σχετικά με αυτό το θέμα στη συγκεκριμένη μηχανή αναζήτησης, για μισή ώρα την Πέμπτη στις 18.00», «Να βρω δύο άρθρα με αυτό το θέμα την Πέμπτη στις 18.00», «Να γράψω μια παράγραφο για τον συγκεκριμένο ορισμό».
Προσοχή στους στόχους του «νεκρού ανθρώπου»! Για παράδειγμα, ο στόχος «να μην έχω άγχος» δεν είναι ρεαλιστικός, καθώς το άγχος είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Ένας ρεαλιστικός στόχος θα ήταν να μάθω να διαχειρίζομαι το άγχος μου.
Ας μείνουμε λίγο στο χαρακτηριστικό των ρεαλιστικών στόχων. Έχει σημασία να μην πέφτεις στην παγίδα να θέτεις μη ρεαλιστικούς στόχους, είτε αυτό σχετίζεται με τον ίδιο τον στόχο, είτε με το χρονικό διάστημα που θέτεις στον εαυτό σου για να πετύχεις ένα αποτέλεσμα. Αν το κάνεις αυτό, κινδυνεύεις να μην πετύχεις τον στόχο και να θεωρήσεις υπαίτιο τον εαυτό σου βάζοντας σου την ταμπέλα του «άχρηστου» και του «αποτυχημένου», αντί να δεις ότι το σφάλμα βρίσκεται στον ίδιο τον στόχο και τα κριτήρια που έθεσες. Για παράδειγμα, είναι διαφορετικό να θέσεις ως στόχο να βρεις δουλειά μέσα στην επόμενη εβδομάδα και διαφορετικό να πεις θα βρω δουλειά μέσα στους επόμενους πέντε μήνες.
Επιπλέον, ένας στόχος που έχει τεθεί από εσένα τον ίδιο θα είναι πιο αποτελεσματικός. Παρ’ όλα αυτά αν σου έχει θέσει κάποιος άλλος έναν στόχο είναι πιο πιθανό να τον ακολουθήσεις αν ο άλλος σου έχει εξηγήσει το σκεπτικό και υπάρχει λογική πίσω από αυτόν. Για παράδειγμα, αν στο εργασιακό πλαίσιο ο εργοδότης σου σου θέσει έναν στόχο, είναι πιο πιθανό να τον ακολουθήσεις αν σου έχει εξηγήσει τον στόχο αλλά και το σκεπτικό πίσω από αυτόν. Αυτό μπορείς να το θυμάσαι και όταν βρίσκεσαι στη θέση που ζητάς από κάποιον να πετύχει κάτι.
Σε περίπτωση που ένας στόχος είναι μεγάλος χρειάζεται να γίνεται κατάτμηση σε μικρότερους στόχους. Για παράδειγμα, ο στόχος να τελειώσω τη διπλωματική μπορεί να σημαίνει: α) να βρω θέμα: να καταγράψω θέματα που θα μου άρεσαν, να βρω καθηγητή (να στείλω email στους καθηγητές με τους οποίους θα ήθελα να συνεργαστώ) β) να δημιουργήσω τον σκελετό: να γράψω ποιες ενότητες θα μπορούσα να έχω, γ) να αναζητήσω άρθρα πάνω στην πρώτη ενότητα κτλ.
Μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι επίσης η απάντηση στο ερώτημα «Τι ζωή θέλω να ζήσω;». Σε αυτό το σημείο χρειάζεται όμως να σκεφτείς ποιός πραγματικά επιθυμείς να είσαι εσύ ή κανόνες που έχεις ενστερνιστεί αλλά πραγματικά δεν ασπάζεσαι. Έτσι, είναι πιο πιθανό να κάνεις πράξεις όταν αυτές συνδέονται με τις αξίες της ζωής σου. Να σκέφτεσαι: «Με αυτό που κάνω τώρα κινούμαι προς ή μακριά από τη ζωή που θέλω να ζήσω;». Αν για παράδειγμα ο τομέας της συντροφικότητας είναι σημαντικός για εσένα, μια δράση είναι να προσεγγίσεις κάποιον ή κάποια που σου αρέσει. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των πρώτων προσπαθειών θα έχεις κινηθεί προς τη ζωή που επιθυμείς να έχεις και το είδος ανθρώπου που επιθυμείς να είσαι.
Επιμέλεια κειμένου:Φρόσω ΦωτεινάκηΣυμβουλευτική Ψυχολόγος, M.Sc.Ψυχοδυναμική ΨυχοθεραπεύτριαΣυγγραφή:
Γεωργία Βασσάλου,
Ψυχολόγος, ΜSc
Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία
ΠΗΓΗ : efrosynifotinaki.gr
