Εισαγωγή

Έχει αναγνωριστεί από όλους τους επιστήμονες που ασχολούνται με τον οστικό μεταβολισμό η σημασία και η ιδιαίτερη φροντίδα που πρέπει να δίνουμε την περίοδο  που διαμορφώνεται ο σκελετός μας.

Σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης του σκελετού, ξεκινώντας από την βρεφική και πηγαίνοντας προς τη νηπιακή, παιδική και εφηβική ηλικία, φροντίζουμε να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για να ολοκληρωθεί πλήρως ο σκελετός μας.

Η πρώτη, βασική προϋπόθεση είναι η σωστή διατροφή που πρέπει να περιλαμβάνει όλα εκείνα τα συστατικά που χρειάζεται ο σκελετός για να αναπτυχθεί, όπως είναι το ασβέστιο και η βιταμίνη D καθώς και η επαρκής λήψη πρωτεϊνών. Επιπλέον πρέπει να υπάρχει συνεχής κίνηση του σώματος με παιχνίδι, άσκηση, αθλητικές δραστηριότητες, περπάτημα, που δρουν ως ένα μόνιμο και διαρκές ερέθισμα για την ολοκλήρωση της διαμόρφωσης των οστών μας.

Πίσω από το τελικό αποτέλεσμα κρύβεται πάντα η γονιδιακή προδιάθεση. Είναι γνωστό ότι η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα της ανάπτυξης. Κάθε γενιά, βέβαια, βελτιώνεται , λόγω καλύτερης διατροφής, καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και γενικά της εξελικτικής πορείας των ανθρώπων.

Με το τέλος της εφηβείας ο αναπτυσσόμενος σκελετός έχει φτάσει στο τελικό του ύψος. Από εκεί και πέρα, και μέχρι το 25^ο έτος της ηλικίας ακολουθούν διεργασίες της τελικής ωρίμανσης της δομής του σκελετού μας και τα οστά αποκτούν το βέλτιστο επίπεδο των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών τους. Αποκτούν αυτό που επιστημονικά ονομάζουμε κορυφαία οστική πυκνότητα.

Πρέπει, λοιπόν, οι νέοι να γνωρίζουν ότι μετά το τέλος της εφηβείας και κατά την πρώτη περίοδο της ενήλικης τους ζωής, μπορούν  με τον τρόπο της ζωής τους να ενισχύσουν τις κληρονομικές προδιαγραφές τους, ώστε να αποκτήσουν τη μέγιστη δυνατή κορυφαία οστική πυκνότητα. Αυτό θα τους δώσει τις καλύτερες προϋποθέσεις και προοπτικές για τις μελλοντικές φάσεις της ζωής τους.  

Για τις γυναίκες, η απόκτηση της μέγιστης δυνατής κορυφαίας οστικής πυκνότητας έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι όταν θα φτάσουν στην φάση της εμμηνόπαυσης η βέλτιστη κατάσταση των οστών τους θα εξισορροπεί την απώλεια της οστικής μάζας που αρχίζει μετά την εμμηνόπαυση.

Βέβαια, υπάρχει μια αντικειμενική δυσκολία, για τις ηλικίες γύρω στα 25, τότε που θεωρούμε ότι θα αποκτηθεί η οστική αντοχή: να aακολουθήσουν και να υποστηρίξουν έναν περισσότεροι υγιεινό τρόπο ζωής. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι, αυτή η περίοδος είναι που πολλοί νέοι επιλέγουν να την ζήσουν με πιο έντονο τρόπο.

Γνωρίζουν τη νυχτερινή ζωή, το ποτό, το κάπνισμα, τον καφέ και μάλιστα σε όλα αυτά διάφορες άλλες υπερβολές και καταχρήσεις που στα μάτια τους αποτελούν αποδείξεις ενηλικίωσης και ότι έπαψαν να είναι παιδιά. Οι νέοι νιώθουν ότι μπορούν να πίνουν, να καπνίζουν, να πίνουν καφέ, να παχαίνουν και γενικά να μην φροντίζουν την υγεία τους θεωρώντας ότι η νεότητα μπορεί συγχωρήσει και διορθώσει πολλά από τα λάθη που θα κάνουν εκείνη την εποχή. Ως ένα βαθμό αυτό ισχύει αλλά όσο λιγότερα λάθη κάνουμε, τόσο καλύτερα για το μέλλον μας.

Μελέτες έχουν δείξει ότι κατάχρηση σε αλκοόλ, καφέ και κάπνισμα επηρεάζουν αρνητικά όχι μόνο την γενική κατάσταση της υγείας μας αλλά και τον οστικό μεταβολισμό με συνέπεια την υποβαθμισμένη κορυφαία οστική πυκνότητα. Γι’ αυτούς τους λόγους η σύσταση είναι 1 με 2 καφέδες την ημέρα και στις εξόδους ποτά με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ όπως μπύρα ή κρασί και όχι τα βαριά αλκοολούχα ποτά τζιν, βότκα ουίσκι κλπ. Ως προς το κάπνισμα θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι βλαβερό σε όλες τος ηλικίες.

Πως θα μπορούσε  όμως  ένας νέος 18-25 ετών να προετοιμάσει και να αποκτήσει την κορυφαία οστική πυκνότητα στα καλύτερά της; Τι θα μπορούσε να βοηθήσει;

1. Άσκηση

Η έννοια αθλητισμός, η οποιαδήποτε μορφή άσκησης, πρέπει να μπει στη ζωή κάθε νέου και να επιλέγει ένα άθλημα που θα τον κρατάει σε συνεχή κινητικότητα. Ιδανικά, τα αθλήματα που βοηθούν περισσότερο τον σκελετό μας, είναι αυτά που γίνονται υπό φόρτιση, σε αντίθεση με την κολύμβηση που, ενώ αυξάνει και βελτιώνει το μυϊκό σύστημα, δεν έχει τόσο θετική επίδραση στα οστά διότι ασκούμαστε υπό συνθήκες άνωσης και λείπει το ερέθισμα της φόρτισης για την στα οστά μας. Τυπικό παράδειγμα, για τη σημασία της φόρτισης στην υγεία των οστών μας είναι οι αστροναύτες που αν μείνουν πολύ καιρό στο διάστημα σε συνθήκες χωρίς βαρύτητα, γυρίζοντας στη γη διαπιστώνεται ότι πάσχουν από οστεοπόρωση. Για αυτούς τους λόγους συστήνεται σε όσους έχουν ως κύριο άθλημα την κολύμβηση να προσθέσουν και ένα «γήινο»  άθλημα πχ. τρέξιμο, τένις, βόλεϊ. 

2. Διατροφή

Σωστή διατροφή σημαίνει ισορροπημένη διατροφή, να περιλαμβάνει δηλαδή τόσο πρωτεΐνες και υδατάνθρακες ,όσο και λίπη και έλαια. Οι παραπάνω τρείς ομάδες τροφίμων είναι βασικές και πρέπει να εμπεριέχονται στην διατροφή μας σε αναλογίες βέβαια που ταιριάζουν στις ανάγκες κάθε ατόμου. Βιταμίνες, μέταλλα και διάφορα ιχνοστοιχεία βρίσκονται σε σωστή περιεκτικότητα σε όλες τις τροφές και ιδιαίτερα στα φρούτα και λαχανικά. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό και την αντοχή των οστών έχουν τα γαλακτοκομικά που είναι η κύρια πηγή πρόσληψης ασβεστίου και φωσφόρου, των απαραίτητων δομικών στοιχείων των οστών.

Σωστά και λάθη στην διατροφή

• Είναι λάθος η ανεξέλεγκτη πολυφαγία, που οδηγεί στη παχυσαρκία, η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως νόσημα και με επιπτώσεις σε όλη την υπόλοιπη ζωή.
• Είναι λάθος η επιλεκτική διατροφή, όπως πολλοί νέοι κάνουν, προσλαμβάνοντας μόνο πρωτεϊνούχες τροφές για να αυξήσουν το μυϊκό τους σύστημα.
• Είναι λάθος να στερούνται – κυρίως οι νεαρές κοπέλες – πολλά είδη διατροφής για να μη παχύνουν. Φθάνοντας συχνά στα όρια της απίσχνασης, της δυστροφίας ή ακόμα και στην επικίνδυνη νευρογενή ανορεξία.
• Είναι λάθος η άποψη ότι τα γαλακτοκομικά είναι μόνο για τα μικρά παιδιά και πως δεν χρειάζονται μετά την ενηλικίωση, περιορίζοντας έτσι σημαντικά την πρόσληψη ασβεστίου.

Το σωστό είναι να φτιάξουμε ένα καθημερινό διαιτολόγιο, που να είναι ποσοτικά και ποιοτικά ισορροπημένο και να περιέχει όλα τα είδη των τροφών σε σωστές αναλογίες σε πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Ψυχολογία – Νεανική Κατάθλιψη

Ιδιαίτερη προσοχή όμως πρέπει να δίνεται όχι μόνο στην σωματική αλλά και στην ψυχολογική ωρίμανση των νέων. Από το ασφαλές και συνήθως υπερπροστατευτικό περιβάλλον της οικογένειας καλούνται, μάλλον απροετοίμαστοι,  να αντιμετωπίσουν την πραγματική ζωή, που είναι γεμάτη δυσκολίες, ανταγωνισμό, απορρίψεις πού συχνά οδηγούν και σε νεανική κατάθλιψη. Βλέπουμε νέους, οι οποίοι είναι απογοητευμένοι, να μην έχουν ενδιαφέροντα, να φοβούνται να δημιουργήσουν σχέσεις και να εκδηλώνουν συμπτώματα που προέρχονται από σωματοποιημένο στρες και άγχος. Η Συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη, η επαγγελματική δραστηριοποίηση καθώς και η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα συνήθως βελτιώνουν ή τουλάχιστον, περιορίζουν αυτές τις δυσάρεστες καταστάσεις.

Τελικά, η ανάπτυξη, η ωρίμανση και η διατήρηση της υγείας των οστών μας επηρεάζεται από  ένα σύνολο παραγόντων, που σχετίζονται με την διατροφή, τις συνήθειες στην κοινωνική ζωή και την ψυχολογία. Η γνώση αυτών των παραγόντων καθοδηγεί για το ποιες είναι οι σωστές επιλογές και τι πρέπει να διορθώσουμε έτσι ώστε να προστατέψουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα επόμενα χρόνια της ζωής μας.

Συμβουλεύει ο Νικόλαος Α. Παπαιωάννου, Χειρουργός Ορθοπαιδικός, Αν. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μιου Αθηνών, τ. Διευθυντής Εργαστηρίου Έρευνας Μυοσκελετικών Παθήσεων, Δ/ντης Ορθοπαιδικής Κλινικής Νοσοκομείου «Metropolitan»

πηγή : osteocare.gr