Εσύ σε ποιες παγίδες της σκέψης σου πέφτεις;
8 Μαρτίου 2024Ψυχοσωματικά νοσήματα σε ενήλικες και παιδιά
8 Μαρτίου 2024Όταν μιλάμε για ένα επεισόδιο υπερφαγίας, αναφερόμαστε στην «κατανάλωση σε μια συγκεριμένη χρονική περίοδο (π.χ. 2 ώρες) μεγάλης ποσότητας φαγητού, η οποία είναι σαφώς μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσαν να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι, κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου, και υπό παρόμοιες συνθήκες». Επομένως, δεν θεωρείται επεισόδιο υπερφαγίας το να φάει κάποιος μεγάλη ποσότητα φαγητού σε μια κατάσταση όπου συνήθως τρώμε παραπάνω (π.χ. σε ένα γιορτινό τραπέζι).
Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, το άτομο αισθάνεται ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή και να ελέγξει τι και πόσο τρώει. Μπορεί να τρώει πολύ πιο γρήγορα από ότι συνήθως, να τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία από τον κορεσμό ή και να τρώει ενώ δεν πεινάει. Επιπλέον, ίσως να τρώει μόνο του λόγω του αισθήματος της ντροπής για ό,τι καταναλώνει. Μετά το επεισόδιο μπορεί να νιώθει αηδία, στενοχώρια και ενοχή. Τυπικά, για να μιλήσουμε για διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας θα πρέπει τα επεισόδια αυτά να συμβαίνουν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα για τουλάχιστον τρεις μήνες και το άτομο να υφίσταται σημαντική ψυχική καταπόνηση λόγω των επεισοδίων.
Πίσω από το επεισόδιο υπερφαγίας μπορεί να κρύβονται συναισθήματα όπως η μοναξιά, η λύπη, ο θυμός, το άγχος, η ανία κ.α. Συνήθως το άτομο αξιολογεί τον εαυτό του βάσει αυτών που τρώει, καθώς και βάσει του σχήματος και του βάρους του σώματος του. Έτσι, προσπαθεί να τα ελέγξει ακολουθώντας διάφορους διατροφικούς κανόνες, οι οποίοι τελικά το οδηγούν στην υπερφαγία. Πίσω από την διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας μπορεί επίσης να ελλοχεύουν η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η τελειοθηρία και οι διαπροσωπικές δυσκολίες.
Με βάση τα παραπάνω, ένα επεισόδιο υπερφαγίας μπορεί να είναι η προσπάθεια του ατόμου να ρυθμίσει τα δυσάρεστα συναισθήματά του. Είτε θέλει να μειώσει την ένταση ενός συναισθήματος (π.χ. το άγχος, τη λύπη) είτε να προκαλέσει το αίσθημα της απόλαυσης, ή και να αποφύγει την πλήξη. Οι αλλαγές στη διάθεση έχουν πυροδοτηθεί με τη σειρά τους από διάφορες καταστάσεις της καθημερινότητας, τις οποίες το άτομο χρωματίζει με τις σκέψεις του (π.χ. «κανένας δεν θέλει να βγει μαζί μου», «δεν μου έστειλε μήνυμα», «δεν αντέχω άλλο να μου φωνάζουν», «αυτή η εργασία δεν θα τελειώσει ποτέ», «επιτέλους, λίγη ώρα με τον εαυτό μου μετά από μια κουραστική ημέρα»).
Η Ψυχοθεραπεία ξεκινά με τον θεραπευόμενο να αναλαμβάνει ενεργό ρόλο παρατηρώντας και καταγράφοντας ό,τι τρώει μέσα στην ημέρα, σημειώνοντας παράλληλα τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Οι καταγραφές τον βοηθάνε να συνειδητοποιήσει τις ποσότητες που τρώει αλλά και να παρατηρήσει μαζί με τον θεραπευτή του πιθανά μοτίβα των επεισοδίων (π.χ. τα επεισόδια συμβαίνουν τις βραδινές ώρες). Πρώτος στόχος λοιπόν, είναι να κατανοήσουν τόσο ο θεραπευτής όσο και ο θεραπευόμενος τι συμβαίνει. Μέσα από τις καταγραφές μπορεί να ανιχνευτούν και διατροφικές συμπεριφορές που πυροδοτούν ένα υπερφαγικό επεισόδιο. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να μην τρώει για πολλές ώρες και να χτίζεται έτσι το έδαφος για το επεισόδιο υπερφαγίας.
Σίγουρα θα θυμάστε τον τρόπο που πίνετε νερό όταν είστε πολύ διψασμένοι και δεν έχετε πιει για ώρα νερό. Ίσως σας ήρθε η εικόνα του εαυτού σας να πίνει γρήγορα ολόκληρο το μπουκάλι. Το ίδιο συμβαίνει λοιπόν και με το φαγητό. Όσο περισσότερο στερούμε από τον εαυτό μας το φαγητό, τόσο ανεξέλεγκτη θα είναι και η κατανάλωσή του. Εξ’ άλλου είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι να σκεφτόμαστε το φαγητό εμμονικά και να το αναζητούμε έντονα όταν είμαστε σε κατάσταση πείνας και στέρησης. Λόγω αυτού του μηχανισμού κατάφερε να επιβιώσει το ανθρώπινο είδος. Πολλές φορές μπορεί ένας θεραπευόμενος να μην καταγράφει όλα όσα τρώει, επειδή αισθάνεται ντροπή. Σε αυτή την περίπτωση ενθαρρύνεται να συζητήσει το συναίσθημα αυτό με τον θεραπευτή του.
Πέρα από τις διατροφικές συνήθειες, ανιχνεύονται οι καταστάσεις, οι σκέψεις και τα συναισθήματα που προηγούνται των επεισοδίων και αναζητούνται εναλλακτικοί τρόποι διαχείρισής τους. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, ο θεραπευτής μαθαίνει στον θεραπευόμενο έναν υγιεινό τρόπο διατροφής αλλά και καταρρίπτει πιθανούς μύθους (π.χ. οι υδατάνθρακες παχαίνουν). Αναλόγως την περίπτωση, μπορεί να κριθεί ωφέλιμη η παράλληλη παρακολούθηση από διατροφολόγο, με στόχο να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να εκπαιδευτεί σε ζητήματα τροφής και υγιών διατροφικών συνηθειών.
Μέσα από την ψυχοθεραπεία, διερευνώνται επίσης οι λόγοι που μπορεί να οδήγησαν ένα άτομο να αξιολογεί τον εαυτό του με βάση το σώμα του. Ο βασικός στόχος της θεραπείας, ωστόσο, είναι η καταπολέμηση των μηχανισμών που διατηρούν την διαταραχή στο εδώ και τώρα.
Επιμέλεια κειμένου:
Γεωργία Βασσάλου
Ψυχολόγος
Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγή : efrosynifotinaki.gr